PV-systeem

<<< recenter

actueel 119 118 117 116 115 114 113 112 111 110-101 100-91 90-81 80-71 70-61 60-51 50-41>>> highlights

ouder >>>

---

23 mei 2014: Grootste deel SDE 2013 voor PV in laatste fase beschikt. Van collega Bontenbal (Buro Bontenbal) kreeg ik een interessant (nieuw) overzichtje van de SDE 2013 regeling. Deze alweer 6e SDE regeling, die op 4 april 2013 werd geopend, was medio mei 2013 overtekend, snel na het ingaan van de tweede fase die eind 13 mei startte (status 2 mei 1.357 mln, 16 mei 3.295 mln aangevraagd, max te vergeven: 3 mld Euro). Op 19 december 2013 werd de regeling officieel gesloten, maar in de tussentijd zijn er nog veel project aanvragen binnengekomen bij AgNL/RVO. De aanvragers gokten ongetwijfeld op in de tussentijd uitgevallen dan wel afgekeurde projecten, waardoor er alsnog financiële ruimte vrij zou komen voor later toegevoegde aanvragen. Die dan in een latere, financieel lucratievere fase een eventuele beschikking zouden kunnen gaan verwachten.

Dit alles leidde er uiteindelijk toe dat alle aanvragen bij elkaar optelden tot uiteindelijk 1.067 stuks, met een totaal aangevraagd subsidie bedrag van maar liefst 5,86 miljard Euro. Daarvan zijn er uiteindelijk, na een extreem lange periode, op 30 april 2014, 391 dagen (!) na de start van die regeling, slechts 871 aanvragen overgebleven (82%), met een "vol beschikt" in max. 15 jaar te subsidiëren bedrag van "exact" 3 miljard Euro. Een groot bedrag, waarvan maximaal 15,94 terawattuur (elektriciteit), 170,405 petajoule (warmte), resp. 689 miljoen Nm³ "hernieuwbaar gas" zal worden gesubsidieerd. Het "vol beschikken" van de gereserveerde 3 miljard Euro was zelfs nog niet eens afgerond nadat de volgende ronde, SDE 2014, al lang van start was gegaan op, geen grap, 1 april 2014.

Al enkele weken was de verdeling van de beschikkingen over een kakafonie aan "categorieën" duidelijk, uit de door RVO gepubliceerde beschikkingen updates. Echter, uit het gepubliceerde document werd niet duidelijk hoe de verdeling was over de verschillende fases (6 stuks). Van Henri Bontenbal kreeg ik een kopie van die verdeling, die hij had opgevraagd, waarvoor dank.

Daaruit blijkt in eerste instantie al dat de hoogst beschikte bedragen zeker niet altijd in eerdere fase(s) werden vergeven, en dat de volgorde van hoog > laag soms nogal willekeurig over de verschillende fases blijkt te zijn verdeeld. Dit toon ik in het eerste plaatje, voor de verschillende genoemde opties:

KLIK op plaatje voor uitvergroting

Beschikte bedragen per fase per optie, in volgorde van aflopende bedragen toegekend
per fase (MEUR). Totalen per optie achteraan in zwart kader.
Voor kleurcodes fases zie onderste regel.

Verdeling beschikte subsidie bedragen per fase
Uit het RVO.nl overzichtje wordt bovendien duidelijk dat het allergrootste gedeelte van de beschikte subsidies pas in de tweede fase is toegekend. Wat meteen al de nodige wenkbrauwen zou kunnen doen fronsen, omdat juist de bedoeling van het sinds 2011 geldende "regime" (onder de curieuze noemer "SDE+") zou zijn, dat alle technologieën in concurrentie met elkaar voor de "bodem" zouden gaan, en zo goedkoop mogelijk zouden gaan aanvragen. Kennelijk was de te vergeven hoeveelheid geld in 2013 zo groot, dat veel aanvragers gewoon een paar weken hebben zitten wachten voordat ze op de "SEND" knop hebben gedrukt. De verdeling is als volgt (totalen per modaliteit).

KLIK op plaatje voor uitvergroting

Voor fase afperking, zie digitale brochure SDE 2013 (publ. pagina RVO.nl)

Ik heb in bovenstaande tabel alleen de drie grote modaliteiten als geheel weergegeven boven de dikke zwarte lijn, elektriciteit, warmte met warmtkrachtkoppeling, resp. gas, en ook de totalen per fase (resulterend in het gemaximeerde te subsidiëren bedrag van 3 miljard Euro in de laatste kolom, vetgedrukt). Met boven elkaar de per fase toegekende bedragen en het percentage van het totaal voor SDE 2013 beschikte volume per fase er direct onder. Onderaan heb ik voor de modaliteit elektriciteit ook wind op land en zonnestroom (PV) uitgesplitst.

Duidelijk is dat fase 2 de grootste hoeveelheid subsidie geld heeft opgeslokt, bijna 1,2 miljard Euro (40% van totaal). Maar per modaliteit zijn er ook verschillen. Warmte/WKK had de grootste claim in de eerste fase, elektriciteit in fase 2, terwijl "groen gas" pas in de derde fase haar max. budgetclaim bereikte. Er zijn nog meer verschillen op detail niveau (zie ook eerste plaatje). Zo bereikte zonnestroom pas in de laatste fase haar maximum (67% van totaal beschikte budget voor die optie). Fase 5 volgde met 10%. Maar daarna de relatief "vroege" fase 2 met 7,8%, fase 4 met 7,1%, fase 1 met 4,0%, en tot slot fase 3 met 2,9%. Beslist geen "logische" volgorde als je uitsluitend naar de ter beschikking gestelde subsidiebedragen per kWh kijkt.

Wind op land had haar max. budget claim in de tweede fase, met 57,9% van totaal voor die optie. Maar opvallend is dat, nadat fase 5 zonder beschikkingen was verstreken, er nota bene nog eens voor 28,5 miljoen Euro (4,4% van totale beschikte volume voor die optie) is beschikt in fase 6. Degene die in die laatste fase hebben gezeten voor een of meerdere beschikkingen voor een van de goedkoopste duurzame elektriciteit opties, mag in zijn/haar handen wrijven (als er verder geen problemen bij de realisatie van een mogelijk windpark gaan ontstaan)...

Verdeling subsidies 1e 2 fases in vergelijking met rest
In het tweede overzichtje geef ik de beschikkingen verdeeld over de twee eerste fases, en die voor de resterende vier fases weer voor genoemde opties (getallen in MEUR, gevolgd door percentage van totaal bedrag per optie):

Daaruit blijkt dat ongeveer 71 procent van het totale budget in de eerste 2 fases is beschikt, de rest later. Warmte / WKK claimde ruim 89% van het totale beschikte budget voor die optie alleen al in de eerste 2 fases. Maar bij elektriciteit is de verdeling een stuk gebalanceerder: 56% in de eerste twee fases, de rest later. Gas is dominant pas vanaf fase 3 "beschikt" (bijna 93%). Voor "de goedkoopste stroom optie op land", wind, is bijna 37% vanaf de derde fase beschikt. Voor de veel minder "goedkope" optie zonnestroom werd in de eerste 2 fases nog een behoorlijke hoeveelheid van bijna 12% beschikt, het overgrote merendeel in de laatste vier fases (het meest in fase 6, zie verder).

Zonnestroom
Deze optie heb ik iets verder uitgediept. Daarbij ben ik uitgegaan van de basisbedragen per fase (7 Eurocent/kWh fase 1 tm. 14,8 Eurocent/kWh fase 6), het "definitieve correctiebedrag" voor het jaar 2013 (5,5 Eurocent/kWh, wat resulteert in "netto uit te keren subsidies" van 1,5 tm. 9,3 Eurocent/kWh). Met de beschikte hoeveelheid budget per fase heb ik daaruit het totaal aantal in 15 jaar te subsidiëren hoeveelheid kWh berekend. Delen door 15 geeft de hoeveelheid per jaar voor zonnestroom. Tot slot is die hoeveelheid weer gedeeld door de door RVO.nl als standaard gehanteerde "maximale specifieke opbrengst", 1.000 kWh/kWp.jaar. Dit resulteert in het aantal kWp te beschikken vermogen wat per fase moet zijn toegekend door RVO.nl. Ik heb enkele parameters in de volgende grafiek opgenomen, inclusief het percentage van het beschikte vermogen per fase t.o.v. de totale hoeveelheid toegekend PV-vermogen: 133,6 MWp binnen SDE 2013*.

* In het iets later, op 30 juni 2014 verschenen SDE/MEP rapport over 2013, werd nog maar gewag gemaakt van 132 MWp beschikt vermogen. Er was toen dus kennelijk al een volume van zo'n anderhalve MWp alweer weg gestreept (projecten die om wat voor reden dan ook niet door konden gaan, maar waar wel subsidie voor is "gereserveerd").

Resultaat beschikkingen SDE+ 2013 voor zonnestroom, per fase, en voor het totaal. In blauw het netto subsidiebedrag in Eurocent/kWh (basisbedrag minus correctiebedrag voor 2013). Dat netto bedrag kan per jaar licht wijzigen, afhankelijk van de stroomprijs ontwikkeling, en moet dus feitelijk per jaar worden berekend. Correctiebedragen worden elk jaar eerst "voorlopig vastgesteld", en pas in het voorjaar van het jaar daarop met terugwerkende kracht voor het voorgaande jaar "definitief bepaald". Het voorlopig correctiebedrag voor PV is voor 2014 ongewijzigd gebleven, 5,5 Eurocent/kWh (zie Staatscourant publicatie).

In paars de in de nieuwe RVO tabel weergegeven beschikte hoeveelheid geld (in MEUR) per fase voor PV. In oranje de uit beide voorgaande cijfers berekende per fase toegekende (beschikte) capaciteit, in MWp. Achteraan voor het beschikte budget en het beschikte vermogen de totale volumes in een iets afwijkende kleurstelling. Tot slot in rood (linker Y-as als referentie, de rest rechter Y-as) het procentuele aandeel van het beschikte vermogen per fase t.o.v. het totale beschikte vermogen voor zonnestroom voor deze regeling. Dat telt op tot 133,6 MWp binnen SDE+ 2013. Waarvoor 120,9 miljoen Euro aan uit te geven subsidies in 15 jaar tijd is gereserveerd. 44,1% van dat vermogen is in de laatste fase 6 beschikt, waarvoor dus een netto subsidie van 9,3 Eurocent/kWh kan worden verwacht op basis van een correctiebedrag van 5,5 Eurocent/kWh.

Postcoderoos vluchtroute?
Dat is een aanzienlijk volume. Voor SDE 2014 staat zelfs een bedrag van 3,5 miljard Euro subsidie klaar. Gezien de hardnekkige problemen met de via het Energieakkoord de markt in "geparachuteerde", zwaar gemankeerde "postcoderoos" (PCR) constructie, valt te verwachten dat steeds meer marktpartijen ervoor zullen gaan kiezen om deze nieuwe vluchtroute te gaan inslaan. Over het PCR construct bestaan immers grote onzekerheden. Arvalis heeft recent voor een 100 kWp project een project rendement van slechts 1,3% berekend. Stefanie van de Water komt met haar berekeningen zelfs tot een overall negatief "rendement" (artikel). De postcoderoos constructie kan slechts 10 jaar op "zekerheid" rekenen (wat de beloofde belastingkorting betreft). Maar SDE subsidie is 15 jaar lang "een zekerheid" (enige onzekere factor is de hoogte van het correctiebedrag en eventuele, tot nog toe echter nog nooit toegepaste andere correctie factoren). De "beloning" per kWh komt ongeveer op hetzelfde neer, zelfs iets hoger voor SDE 2013. Dus wellicht krijgen we een forse opleving van het aantal aangevraagde PV-projecten binnen SDE 2014, en wel van recent in het leven geroepen lokale coöperaties die hun financiële zaakjes op orde hebben en die wel pap lusten van (veel) zonnestroom...

Hoog projectgemiddelde PV binnen SDE 2013
Volgens het laatste overzicht van SDE 2013 zouden in totaal 661 PV projecten zijn beschikt. Met het toegekende vermogen van 133,6 MWp zou de gemiddelde projectgrootte neerkomen op zo'n 202 kWp, wat voor Nederlandse begrippen als "zeer fors" kan worden beschouwd. Daar zullen ongetwijfeld de nodige grote projecten tussen blijken te zitten, waarvan in eerste instantie al de 2 stuks 1 MWp PV-parken van gas- en nucleair (België) moloch Electrabel (GDF-Suez) genoemd kunnen worden die in Nijmegen (centrale Gelderland) en Zwolle (centrale Harculo) gebouwd gaan worden. Subsidies zouden "eind 2013" zijn aangevraagd, en er zou 1,5 miljoen Euro per park zijn toegezegd (totaal ongeveer 44 Eurocent per inwoner van Nederland). 1.000 kWp x 1.000 kWh/kWp.jaar x 15 jaar = 15 GWh te subsidiëren per park. Dat zou neerkomen op "slechts" 10 Eurocent/kWh subsidie. Als dat zou kloppen, zou er echter zo'n beetje in fase 4 (11 Eurocent/kWh, tussen 2 en 30 september 2013) moeten zijn aangevraagd.

We kunnen sowieso wat gaan verwachten op dit gebied, de komende jaren. Ik wacht met belangstelling de berichten af die mogelijk zullen luiden als "op de daken van ons bedrijf is onlangs een groot zonnestroom systeem met anderhalf duizend zonnepanelen gerealiseerd"...

Stand van zaken SDE 2013 (RVO.nl, definitieve eindstand 30 april 2014)

---

19 mei 2014: Wubbo is niet meer - een enorm verlies voor Nederland. Zondag 18 mei bereikte ons het trieste nieuws dat een groot mens op het gebied van de promotie van duurzame energie van ons is heengegaan. Wubbo Ockels, "de eerste astronaut van Nederland", maar in zijn vervolgcarrière vooral bekend geworden door talloze activiteiten op het gebied van duurzame energie, is die zondag overleden nadat een heropleving van een al in 2008 behandelde nierkanker hem uiteindelijk fataal werd. Hij werd 68 jaar.

Met geen pen is te beschrijven wat voor invloed hij heeft gehad op de promotie van duurzame energie in ons land. Hij had altijd een positieve instelling, en zag "mogelijkheden" waar sceptisch ingestelde medelanders slechts "utopie" zagen. En hij startte diverse byzondere duurzame projecten, zoals zijn "laddermolen" (elektriciteit genererende vlieger combi), de "superbus", en een "valmeer" project voor de Afsluitdijk. Om de meest opvallende te noemen. Zelfs een onwaarschijnlijke, nooit opgeloste "aanslag" op een van zijn fantastische andere projecten, Ecolution, een duurzame zeilboot die volledig zelfvoorzienend was (begin december 2010), kon zijn optimisme niet breken. 5 november 2012 koos Ecolution alsnog het ruime sop, op weg naar Aruba waar Ockels de duurzame doelstellingen van de regering aldaar zou gaan ondersteunen.

Ik heb de eer gehad om Ockels eenmaal samen met stadsgenoot Floris Wouterlood te mogen interviewen toen hij nog in Aerdenhout woonde, op 29 december 2004 (korte samenvatting). Een byzonder interessant gesprek waarvoor aanvankelijk een half uurtje was gepland vanwege de vol bezette agenda van Ockels. Maar wat "zonder problemen" uitliep naar 2 en een half uur. Waarbij we een uitgebreide rondleiding en uitleg kregen over zijn eerder dat jaar gekochte, grote PV-systeem van 9,45 kWp. Bestaande uit maar liefst 63 Aleo modules van elk 150 Wp en, vanwege de bomen om het huis, een vrij uitgebreide omvormer configuratie om eventueel schaduweffecten zo goed mogelijk af te vangen. Derhalve waren daar 4 Fronius omvormers en ook nog 2 Philips EVO 500 inverters geplaatst.

^^^
Screendump van de oude website van collega Floris Wouterlood, die op 30 december 2004
een kort stukje schreef over onze byzondere ontmoeting met een visionair en duurzaam
handelend en pionierend Nederlander. Links het PV dak van de villa in Aerdenhout,
rechts het display in de hal, met de systeem opbrengsten.
© Floris Wouterlood

De nieuwe eigenaar van het pand moet daar een goede koop gemaakt hebben, als de opbrengsten zo hoog zijn gebleven als die voor deze installatie zijn gerapporteerd in het handboek Toegepaste Energietechniek Deel II, Duurzame Energie, van Ouwehand et al. (2009), 2e ed., Sdu uitgevers, Den Haag (p. 141). Daar werd namelijk gesteld dat in 12 maanden tijd er een zeer hoge opbrengst van 11.000 kWh zou zijn behaald. Wat in die periode (niet bekend of dat een kalenderjaar is geweest) een uitzonderlijk hoge specifieke opbrengst van 1.164 kWh/kWp gegeven zou moeten hebben... Ockels vertrok later naar een grachtenpand in Amsterdam.

Ockels was byzonder hoogleraar in Groningen en werd - naast uiteraard zijn ruimtereis - vooral ook bekend door zijn tomeloze promotie activiteiten tijdens de Solar Challenge zonneauto races in Australië, en de Nederlandse pendant tijdens de door zonne-energie aangedreven bootraces voor de Frisian Solar Challenge.

Ockels was ook een van de initiatiefnemers van Happy Energy, een organisatie die een nieuw, universeel symbool voor positiviteit en duurzaamheid promoot. En die staat voor "een cultuur die gebruik maakt van herbruikbare producten, schone energie en die de natuurlijke diversiteit handhaaft".

Vannacht (18/19 mei) heeft de TROS een herhaling laten zien van de uitzending die Ivo Niehe heeft gemaakt van de strijd die Ockels was aangegaan tegen zijn ziekte, en die eerder op 23 maart 2014 was uitgezonden. Een indrukwekkende reportage, waarbij zijn onverwoestbare positivisme de rode draad was.

We wensen Wubbo's familie veel sterkte toe nu zijn strijd uiteindelijk met het overlijden van Ockels is beslecht. Wubbo blijft echter in onze harten gesloten. En zal niet vergeten worden door de vele pioniers die Nederland duurzaam gaan maken. Ondanks alle tegenslagen. Ockels was tot zijn laatste snik rasoptimist. Laten we zijn optimisme in positieve energie omzetten.

"Vooruit wordt bepaald door welke kant je opkijkt." Tekst van "Loesje" op muur van Wubbo Ockels' woning in Aerdenhout, gezien tijdens interview in december 2004.

http://nos.nl/artikel/649348-wubbo-ockels-overleden.html
http://nos.nl/artikel/649392-ockels-dacht-in-mogelijkheden.html

http://www.wubbo-ockels.nl (foto van deze site)
http://www.happyenergy.nl

Superbusproject
Experiment met laddervlieger (3 sep. 2007)
Laddermill video
Nuna7 - World Solar Challenge 2013
Frisian Solar Challenge (2014 versie vernoemd naar hoofdsponsor Dong)

Persoonlijke karakterschets op website TU Delft
Biografie Wubbo Ockels
Fragment van Ivo Niehe's portret van Wubbo Ockels
Ockels' erfgoed (Journalist/filmmaker Daan van Alkemade, op Joop.nl)

---

• "2" Vaste belastingkorting voor een niet in tijd beperkte periode.
• "2a" Belastingkorting die stapsgewijs in loop van de tijd wordt afgebouwd.
• "2b" Vaste belastingkorting gegarandeerd voor periode van 15 jaar.
• "3" Rampscenario: salderen volledig afgeschaft (alleen APX prijs vergoeding voor overschotten > net).

---

16 mei 2014: Nieuwe zonnestroom vermogensrecords België. Het was vandaag stralend en fris weer in de kuststreken. De zon staat op een nog optimalere hoogte midden op de dag dan tijdens het vorige record (20 maart 2014). En "dus" was er weer een mooie vermogens-curve te zien, die fors hoger uitkwam dan tijdens die vorige mooie zonnige dag (incl. record). De nieuwe gemeten "gemiddelde hoogste kwartier waarde van de AC output" van PV-systemen in België (gemeten populatie: 2.817,61 MW, waarschijnlijk opgesteld AC vermogen) was vandaag 2.240 MWac (zie tweede grafiek). En wel in het kwartier beginnend met 13h15. Dat ligt maar liefst 8,4% boven het in maart gemeten record (ruim 2.067 MWac).

^^^
Het kennelijk "laatste" vermogensrecord van 21 april 2014. Niet een "mooie" curve, maar wel "een piek".
Voor detail, zie 2e grafiek hier onder.

Echter, er is in de tussentijd een nog hoger record geweest, die de vorm van een "scherpe piek" aannam, op 21 april jl. Dit heeft waarschijnlijk te maken met uitzonderlijke weerscondities, want verder heeft die curve toen niet bepaald een hoog maximum gehad. De vraag is of zo'n grote capaciteit tegelijkertijd zo'n extreem hoge piek heeft kunnen laten zien, of dat die "piek" van maar liefst 2.381 MWac (om 12h15) wellicht toch een "artefact" zou zijn geweest. Als dat laatste het geval was, zou vandaag dus "een nieuw record" kunnen zijn gevestigd, waarschijnlijk ook bij de totale kWh productie (zie ook voorbeeld hoge continue productie bij Polder PV, onderaan).

De ELIA data voor beide dagen heb ik in deze nieuwe "record grafiek" voor u uitgewerkt, met vier reeksen data voor vandaag, en alleen de zogenaamde "corrected upscaled measurement", in violet, voor 21 april 2014 toegevoegd (vergelijk deze met dezelfde curve, in oranje/rood, voor die van vandaag, 16 mei 2014). Alle data in MW AC vermogen (gemiddelde kwartierwaardes):

KLIK op plaatje voor uitvergroting

Polder PV
Lang geleden ook dat ik zo'n hoge productie bij onze installatie heb gezien. De weerscondities waren ideaal, de productie van onze installatie kwam in totaal op zo'n 7,61 kWh uit, een specifieke dagopbrengst van 5,7 kWh/kWp opleverend. Voor een antieke, deels al 14 jaar oude PV-installatie zoals wij hebben beslist een mooie prestatie! Voor grafiek van ongeveer de helft van onze installatie, zie hier onder (foto van het Visi'Sol display voor dat gedeelte):

---

15 mei 2014: Even foutje rechtzetten... In de herfst van vorig jaar verschenen nogal wat rapporten en documenten over duurzame energie. De meeste van Economische Zaken. Maar ook eentje van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, op 29 oktober 2013. "Monitor energiebesparing gebouwde omgeving 2012". Ik vond dat rapport eind 2013, bladerde het digitaal door en stuitte op pagina 28 op twee grafieken. Eentje met "Afzet PV", en de tweede met "Opgewekte zonnestroom". Vooral dat eerste plaatje (Figuur 7-4 in het rapport) deden mijn wenkbrauwen heftig fronsen, en mijn met zonlicht gevoede zakjapanner op tilt slaan. Want ik kreeg de hoogst curieuze opgegeven "eenheid" verkocht PV volume uitgedrukt in PJ (petajoule, een energie productie cq. verbruiks-eenheid!) met geen mogelijkheid in de richting van bekende CBS cijfers gerekend. Die cijfers en/of die grafiek "konden niet kloppen" (en er stonden nog een paar andere merkwaardige zaken in).

Op 28 april 2014 stuurde ik een vraag hierover via de site van het verantwoordelijke ministerie (BZK), vandaag kreeg ik antwoord van een medewerker per e-mail. Het antwoord was duidelijk: Die grafiek had nooit zo weergegeven mogen worden, de gebruikte "eenheid" (PJ) was inderdaad fout, en had "kW" (kilowatt, wat bij PV normaliter in "kWp", "kilowattpiek" wordt uitgedrukt) moeten zijn, met de daarbij behorende Y-schaal, zoals ik al vermoedde. Ik kreeg te horen dat RVO.nl, die het rapport heeft opgesteld, gevraagd was om het rapport aan te passen.

Dit is inmiddels geschied, zoals mijn screendumps van genoemde figuur laten zien. De linker van mijn eerste download van 23 december 2013, het gecorrigeerde rechter exemplaar van 15 mei 2014:

KLIK op plaatje voor uitvergroting

(links foutieve oude plaatje, rechts gecorrigeerde nieuwe plaatje)

Tweede puntje
Ik zal verder niet uitweiden over enkele andere zaken, je moet niet op alle slakken zout leggen. Maar eentje wil ik nog wel noemen. In het rapport staat nog steeds, op pagina 29, een "onwaarschijnlijk nauwkeurig getal" van 0,851 PJ. Wat zou staan voor de hoeveelheid opgewekte zonnestroom in Nederland, in 2012. Wat "goed" zou zijn geweest voor 0,026% van het totale energieverbruik in dat jaar (een "aandeel in de stroomvoorziening" wordt niet eens genoemd, wat veel relevanter is, want PV produceert uitsluitend elektriciteit). Daar kunnen best wel wat kommaplaatsen vanaf. Want op de CertiQ data na (gecertificeerde PV-productie in NL, waarvan ik een recente update tijdens The Solar Future zal laten zien als de ruimte er voor is), wordt er in Nederland niets centraal gemeten aan fysieke zonnestroom productie. En blijft die output nog steeds een mysterie, wat slechts met blijvend aanvechtbare "kengetallen" wordt geschat.

Rekenvoorbeeldje
Als we zouden uitgaan van 145 MWp opgesteld vermogen eind 2011 en 365 MWp eind 2012 (cf. CBS updates), zou er halverwege 2012 zo'n 255 MWp PV-capaciteit hebben kunnen staan (nota bene: bij gelijkmatige marktgroei!). Als we er - wederom een fictieve aanname - van uitgaan dat dié capaciteit "het hele kalenderjaar heeft gedraaid" (zonder problemen), en we het nieuwe "kengetal" van een haalbare gemiddelde specifieke PV-systeem kalenderjaar opbrengst van 875 kWh/kWp.jaar (Stichting Monitoring Zonnestroom) daar "op los laten", kom je aan een potentiële kalenderjaar productie van ruim 223 GWh in 2012, voor dat volume (NB: er is in 2012 volgens CBS 220 MWp nieuw bijgeplaatst, maar een aanzienlijk deel daarvan heeft slechts een gedeelte van het jaar geproduceerd). Die 223 GWh zou het equivalent zijn van grofweg 0,8 petajoule (1 PJ = 277,8 GWh). Dat is 6% lager dan de opmerkelijk gedetailleerd ("meting suggererend") opgegeven equivalente energie hoeveelheid van "0,851 PJ" volgens het BZK/RVO rapport.

0,8 PJ geschat, dus, in 2012. Let wel: met een fors hoger "kengetal" dan de 700 kWh/kWp.jaar die voor het totale eindejaars-volume (!!) lange tijd door CBS is gebruikt voor het dominante marktsegment (netgekoppeld, autonoom stelt bijna niets voor), om "jaarproducties" te berekenen. Als we dat lagere (discutabele) "kengetal" hadden genomen, zoals dat vorig jaar nog werd "gepraktizeerd" tijdens publicatie van genoemd rapport, hadden we zelfs nog veel lager uitgekomen dan die 0,8 PJ (namelijk: ruim 0,6 PJ). Maar wéten doen we het nog steeds niet, de werkelijke productie van zonnestroom in dat reeds lang vervlogen jaar...

Monitor energiebesparing gebouwde omgeving (oorspronkelijke "foute" versie [29-10-2013], 2013-11, te downloaden als bijlage bij bijgaande Kamerbrief van website Min. BZK, op 15 mei 2014)
Monitor energiebesparing gebouwde omgeving 2012 (gecorrigeerde versie, 2013-12, met nieuwe grafiek, download pagina RVO.nl site)

---

12 mei 2014: EurObserv'ER Photovoltaic Barometer 2013. Mooi op tijd is in april het nieuwste Photovoltaic Barometer rapport gepubliceerd door EurObserv'ER. Een organisatie die probeert om zo snel mogelijk statistiek data voor de - inmiddels EU28 - Europese landen te publiceren om ontwikkelingen op de voet te kunnen volgen. Dat daarbij af en toe "ongelukjes" gebeuren met de cijfers weten we uit het verleden, en ook nu zijn er weer enkele merkwaardige cijfers/combinaties gepubliceerd die op wat "prematuur" werk duiden. Maar het is wel een prima overzicht voor de grote lijn.

^^^
De terugval in de groei van de EU28 markt (incl. Kroatië) is rechts goed zichtbaar

En die is al lang bekend: Europa is haar dominantie in PV "deployment" zoals dat zo mooi heet, kwijtgeraakt. Dat komt vooral door de dramatische terugval in de topmarkten Duitsland en Italië. Vanaf vorig jaar voeren in de wereld de nieuwe Big Guys China, Japan en U.S.A., de boventoon. Volgens het EurObserv'ER rapport zouden die achterenvolgens 11,3 GWp (Bloomberg noemt zelfs hoger potentieel voor China in dat jaar), 5,17 GWp in QI-III fiscal year (Voor Japan QI-IV calendar year > 7,51 GW volgens mijn artikel), resp. 4,7 GWp in U.S.A. SEIA rapporteert echter zelfs 4.751 MW in 2013, wat afrondt naar 4,8 GW.

Deze landen mogen Europa op hun blote knietjes danken dat "we" de kar zo lang hebben getrokken. Al bedoel ik met "we" natuurlijk absoluut niet Nederland, die maar wat heeft zitten aanklooien in een lange periode. En pas de laatste 2 jaar echt (weer) iets in de melk heeft te brokkelen. Tot zelfs een voorlopig 7e positie bij de nieuwbouw in 2013, als je tenminste even het schaamteloos lage getal voor dat jaar, opgenomen in de EurObserv'ER cijfers, even terzijde schuift. Want dat is slechts 300 MWp, en dat was mijn "absolute bodem" scenario. Het gaat veel meer worden, maar nummer 6 op de lijst "nieuwbouwers" in 2013, Frankrijk, gaan we met hun (nota bene: tegenvallende!) 613 MWp in dat jaar beslist NIET inhalen. Laat dat even duidelijk worden.

^^^
Tabel opmaak van EurObserv'ER data: Polder PV
Data voor NL zijn veel te laag.

Per hoofd van de bevolking blijft de uitrol van capaciteit van zonnestroom installaties in Nederland nog steeds heftig achter bij veel EU28 landen, zoals blijkt uit deze grafiek. NL neemt daarin slechts een 18e plaats in, tussen Cyprus en Portugal. Er is dus ondanks een "leuke" markt, afgelopen 2 jaar, nog een hoop te doen hier:

Tot slot in deze introductie de fors terug gelopen positie van Nederland in achtereenvolgende jaren. Een positie die pas het laatste jaar een positieve wending heeft gekregen, zie het gele vakje:

KLIK op plaatje voor uitvergroting
Blauw kadertje: de eerste 10 EU28 landen hebben >1 GW PV vermogen staan.

Met andere woorden: Nederland moet nog hard doorwerken om aansluiting te vinden bij de koplopers. Daarvoor moet nog gigantisch veel gebeuren!

Voor uitgebreide grafiek sectie en verdere detail bespreking van diverse aspecten uit de laatste EurObserv'ER statistieken:

PV-statistieken Europa 2013* EurObserv'ER rapport

http://www.eurobserv-er.org/downloads.asp (alle EurObserv'ER rapportages)

---

10 mei 2014: Nieuw kwartaal record productie elektriciteit uit hernieuwbare bronnen Duitsland. De branche-organisatie voor de energie- en watersector bij de oosterburen, BDEW, kondigde gisteren alweer een nieuw productie record aan. En wel voor het eerste kwartaal van 2014.

Het aandeel van alle hernieuwbare bronnen in het bruto binnenlands elektriciteitsverbruik steeg namelijk tot een voorlopig vastgesteld aandeel van maar liefst 27%. Dat was in 2013 nog "maar" 23%, een forse verhoging, dus. Dit lag vooral aan een combinatie van veel wind en gemiddeld genomen de zeer zonnige eerste maanden van dit jaar. Gezien de inmiddels omvangrijke, ook vorig jaar nog uitgebreide windturbine- en zonnestroom capaciteit in het land* kon dat maar een ding betekenen: de windstroom- en zonnestroom productie uit die installaties is in dat eerste kwartaal rap toegenomen.

* Noot opgesteld PV vermogen Duitsland
Status "opgesteld nominaal vermogen" volgens ISE Fraunhofer 2 april 2014: 36,858 GW PV, 33,668 GW windturbine capaciteit, 7,537 GW biomassa installaties, 5,607 GW hydropower (naast conventioneel: plm. 87,9 GW). Op mijn vraag aan ISE werd mij medio april duidelijk gemaakt dat het genoemde Fraunhofer getal voor PV capaciteit óók een fors volume installaties bevat wat volledig buiten het EEG om functioneert, en dus niet door het Bundesnetzagentur wordt "geteld". Eind maart werd door het laatstgenoemde overheids-orgaan "slechts" 36,152 GW PV vermogen onder het EEG vastgesteld. Wat dus zou kunnen inhouden dat ruim 700 MWp aan PV-capaciteit géén "feed-in" vergoedingen ontvangt van de regionale netbeheerder, maar al dan niet volledig op "eigenverbruik" modus zou kunnen draaien. Dat is een volume wat (volgens eerste grove afschattingen) in de buurt zou komen van de totale geaccumuleerde capaciteit in Nederland, eind vorig jaar ...

Forse stijging productie HE bronnen
BDEW claimt dat de fysiek geproduceerde hoeveelheid stroom uit hernieuwbare bronnen in die eerste 3 maanden steeg van 35,7 (2013) naar 40,2 terawattuur (1 TWh = 1 miljard kWh, equivalent van jaarlijks stroomverbruik van 312.500 NL huishoudens à 3.200 kWh/jaar). Een stijging van 4,5 TWh (zo'n 13% meer dan standaard jaarproductie van kerncentrale Borssele), 12,6% meer dan in dezelfde periode in 2013.

Vanwege het winderige weer steeg de windstroom productie met 19% t.o.v. QI 2013 (14,9 TWh), naar een volume van 17,8 TWh. Maar zonnestroom sloeg echt alle "records". Er werd maar liefst bijna 70% (!) meer van dat kostbare gouden spul gegenereerd door de inmiddels - volgens branche-organisatie BSW Solar - ruim 1,4 miljoen PV-installaties die het land in ieder geval eind 2013 al rijk was (pdf marktdata). Er werd in het eerste kwartaal van dit jaar al 5,7 TWh zonnestroom geproduceerd, wat in QI 2013 nog "slechts" op een niveau van 3,3 TWh lag. Aldus een eerste analyse van de markt data door BDEW.

5,7 TWh zonnestroom in januari tm. maart 2014, in Duitsland. Dat is al twee maal zoveel elektriciteit productie uit gratis zonlicht in 3 maanden tijd, dan de magere 2,74 TWh die Borssele er in het hele vorige jaar uit wist te persen, uit het levensgevaarlijke goedje uranium (als gevolg van stillegging tussen medio september en begin december 2013).

Terecht stelt BDEW dat hier nog geen (harde) conclusies voor het gehele jaar 2014 aan verbonden kunnen worden, omdat het wind en zon aanbod nu eenmaal van jaar tot jaar, en van seizoen tot seizoen kan schommelen. Maar zelfs als de rest van het jaar op beide fronten "middelmatig" zou zijn, kan het beslist alweer een nieuw record jaar gaan worden wat betreft productie van stroom uit hernieuwbare bronnen. Zeker als het behoorlijk blijft waaien.

ISE Fraunhofer
Intussen heeft het beroemde ISE Fraunhofer ook al - voorlopige - cijfers voor januari tm. april beschikbaar, de eerste vier maanden van dit jaar. Daarin blijft de trend in die periode nog steeds zeer positief t.o.v. het voorgaande jaar. Met name voor zon (bijna 45% meer productie), en in iets mindere mate - doch beter dan voor de eerste 3 maanden - voor wind (bijna 27% meer productie dan vorig jaar). Waterkracht valt tot nog toe tegen (ruim 20% minder dan in de eerste vier maanden van 2013), wat uiteraard alles te maken heeft met het lage neerslag niveau in die periode. Biomassa moet het met een magere bijna 4% meer doen t.o.v. dezelfde periode in het voorgaande jaar.

^^^
Grafiek © Fraunhofer ISE (uit doorlopende rapportages)

Opvallend is verder dat alle "conventionele" opties "lijden" onder het blijvende succes van met name wind- en zonnestroom productie. Het dure gas voorop (minus 27%, wordt het eerst uit de veelbesproken "merit-order" op de stroombeurs "geduwd"), gevolgd door de vieze poederkool/hard-coal centrales (minus ruim 17%). Maar zelfs de nog smeriger bruinkool centrales moesten dimmen (al bijna 4,5% minder), en de op termijn in Duitsland in zijn geheel uit te faseren nukes kregen ook een kleine knauw (ruim 2% minder stroom productie uit kernsplijting).

Er zijn zelfs dagen dat de bruinkolenstroom productie (door de exploitanten altijd gezien als "basislast voorziening") heftig onderuit gaat, zoals in onderstaand ISE plaatje voor het weekeinde van 15-16 maart, toen het hard waaide, en er ook nog overdag nog wat zonnestroom werd geproduceerd:

^^^
Grafiek © Fraunhofer ISE (uit doorlopende rapportages)

Er zullen ongetwijfeld nog wel meer "duurzame energie records" gaan sneuvelen in Duitsland. Ook al heeft Merkel II inmiddels aangekondigd dat de "beuk" er in gaat (details op Germanenergyblog). En wordt Hermann Scheer's Erneuerbare Energien Gesetz in het openbaar door het Duitse kabinet als een ongewenste "heks" op middeleeuwse wijze op de brandstapel gezet...

Anteil Erneuerbarer Energien am Stromverbrauch steigt im ersten Quartal auf Rekordwert von 27 Prozent (persbericht BDEW, 9 mei 2014)

---

6-8 mei 2014: Grote brand Poeldijk, SolarNRG deels getroffen, maar rappe doorstart + nagekomen. Na ons wandelweekend in Overijssel werd Polder PV gebeld door een medewerker van een bekende PV leverancier en groothandel, SolarNRG aan het Mercuriusplein in Poeldijk. Het sinds de oprichting in 2003 sterk gegroeide bedrijf was daar in 2012 naar verhuisd vanuit hun oorspronkelijke lokatie in 's-Gravenzande.

Hij had vervelend maar ook goed nieuws. In de nacht van 4 op 5 mei, zo'n beetje beginnend tijdens de Dodenherdenking (20h00), heeft er een grote brand gewoed op het industrie terrein van Poeldijk. 4 bedrijven werden in de as gelegd, waaronder ook het bedrijf waar de brand begonnen lijkt te zijn (Quickplug). Ook het nieuwe hoofdkantoor van SolarNRG heeft forse (brand-, rook- en water) schade geleden, maar wonder boven wonder kon het magazijn worden gered. Gelukkig is er niemand gewond geraakt, al is het een grote brand geweest.

^^^
Impressie van de schade op het bedrijfsterrein.

Foto © SolarNRG

Mij werd verzekerd dat er weliswaar forse schade is aan het pand, maar dat er geen kostbare informatie verloren is gegaan, en dat er binnenkort gewoon geleverd kan (blijven) worden. De computer server is beschadigd, en wordt inmiddels weer opgebouwd, maar elke dag werd er sowieso een volledig backup gemaakt. Met die back-up kan direct worden doorgestart zodra de hardware weer op orde is. Momenteel zijn schoonmaakploegen bezig het kantoor weer op orde te krijgen. Het kantoor is nu alleen telefonisch bereikbaar.

SolarNRG, die de hulptroepen uit het Westland heeft bedankt op haar website, is volop bezig om de activiteiten zo snel mogelijk weer op te starten. Net voor het posten van dit bericht werd bekend dat leveranciers alweer bij SolarNRG terecht kunnen. Het bekende zonne-energie bedrijf hoopt, als alles meezit, donderdag a.s. (8 mei) weer klanten te woord te kunnen staan en de boel weer op de rails te hebben. Zoals een "echt Westlands bedrijf" dat betaamt: snel over een tegenslag heen stappen, en volle kracht vooruit.

Sterkte met de - onverwachte - herstart, SolarNRG!

---

8 mei 2014: SolarNRG weer operationeel. Het bedrijf bedankt alle ondernemingen die hebben bijgedragen aan, wat ze zelf zeggen, de snelle "wederopstanding" van SolarNRG. Gefeliciteerd! Een fenix is daar niks bij, bij die herrijzenis met de snelheid van het licht. Niet lullen, maar poetsen. Zouden ze in Den Haag wat van kunnen leren...

http://nos.nl/artikel/643944-brand-verwoest-bedrijven-westland.html (4 mei 2014)
SolarNRG getroffen door grote brand, helaas even onbereikbaar (5 mei 2014)
Alleen voorzijde pand Mercuriusplein gespaard (situatie na de brand vanuit hoogwerker op Vimeo filmpje, 5 mei 2014; slechts dakbedekking opbouw kantoor lijkt directe brandschade te hebben geleden, rest gebouwen op plein vernietigd, SolarNRG gebouwen vrijwel gespaard gebleven)
"Blus ik zelf wel ff joh!" (7 mei 2014, Omroep West: CEO SolarNRG neemt zelf het heft de spuit in handen...)

Tevens info in persbericht SolarNRG, van 6 mei 2014

Voor hervatting activiteiten, let op deze media:
https://twitter.com/Solar_NRG
SolarNRG op Facebook

SolarNRG weer in bedrijf (8 mei 2014)

---

2 mei 2014: CertiQ update april: de curiositeiten blijven. Wederom is een maandrapport van CertiQ verschenen, over de nieuwe capaciteit van installaties die elektriciteit uit hernieuwbare bronnen opwekken. Althans, "nieuw". Dat moeten we ook met een snuf zout blijven nemen. Want het vorige maandrapport liet bij het verschil met het voorgaande aantal PV-installaties nog een toename van 118 systemen zien. In het huidige rapport over maart zijn er echter wederom ... 118 stuks ... "verdwenen", waardoor we toevallig weer op de eindstand van het rapport over maart 2014 zitten bij de aantallen... Dit heeft zeer waarschijnlijk te maken met de nog steeds niet afgeronde procedure rond de curieuze "herinschrijvingen" waarover ik in voorgaande rapportages al wat opmerkingen heb geplaatst (zie o.a. voorlaatste update van 6 april).

Het extra vreemde nu is, dat, terwijl er "dus" weer 118 PV-installaties uit de registraties zijn verdwenen, het bij het opgestelde vermogen juist weer - licht - positief heeft uitgepakt: er is 592 kilowattpiek aan vermogen meer gerapporteerd dan in het maart rapport (een stijging van 0,7%). Dus: netto fors minder installaties, maar meer vermogen.

U snapt dat een gemiddeld statisticus hier knettergek van zou kunnen worden. Vandaar dat niemand anders dan bioloog Polder PV zich kennelijk "druk" maakt over die bizarre (CertiQ) cijfers...

Hieronder twee grafieken met de evolutie sofar. Ik ga pas weer een update doen van de uitgebreide "CertiQ data pagina" op mijn site als de "rust" weer een beetje is weergekeerd in de getallen daar.

Voor statistici moet deze grafiek toch wel het summum van een nachtmerrie zijn: wipkippende aantallen "nieuwe" installaties, die soms diep de "min" in duiken, weer hard omhoog schieten, om vervolgens weer net zo makkelijk de regionen onder de X-as op te zoeken (rode curve)... Ook bij de accumulatie schiet het niet op (gele curve hier boven): het niveau van november 2013 is nog lang niet bereikt (zelfs weer: fors terug gevallen bij het aantal installaties). Wat alles te maken lijkt te hebben met lang durende "herinschrijvingen" van "voorheen bij CertiQ ingeschreven" installaties.

.

Ook bij het geaccumuleerde vermogen in de maandrapporten is nog lang niet alles op orde. Vreemd genoeg is dat wel in het april rapport weer iets toegenomen, terwijl er weer een vrije val optrad in het aantal geregistreerde installaties (vorige grafiek)... Het totale vermogen ligt voor het eerst sinds november 2013 in het april 2014 rapport weer op een iets hoger niveau: 88,465 MWp.

Nieuwe cijfers
Ondertussen heb ik, met grote dank, inmiddels weer een "historische update" van oudere cijfers en de nieuwste van de afgelopen maanden van CertiQ mogen ontvangen. Die zal ik gebruiken voor mijn voordracht voor The Solar Future, 27 mei a.s. Al moet ik er direct bij vertellen, dat zeker de oudere data niet dramatisch afwijken van de vorige. Behalve, natuurlijk, die van het afgelopen jaar, waar bij de vorige update voor het grootste deel nog nauwelijks gereviseerde gegevens van beschikbaar waren. Nu is het ook weer zo, dat het bij CertiQ geregistreerde gedeelte aan PV-capaciteit slechts een zeer beperkt deel is geworden van het totale opgestelde vermogen in Nederland. Dus als daar wat "bizarre dingen" mee gebeuren, met die cijfers, is dat ook weer niet zo'n ramp. Maar dat het "bizar" is, die vreemde zaken bij de registraties, staat natuurlijk als een paal boven water.

Voor de impact van zo'n revisie, zie de grafische uitwerking daarvan door Polder PV, voor de update van 1 mei 2013 (hier).

In bovenstaand plaatje de dramatische uitval bij een andere modaliteit voor de opwekking van elektriciteit uit hernieuwbare bronnen: het aantal actuele registraties van windturbines is in de CertiQ databank sterk afgenomen (van ruim 1.100 naar slechts 992 stuks, rode markering). Daar moet dus nogal wat "her-registratie" doorgevoerd worden, voordat deze grafiek er weer een beetje "presentabel" uit zal komen te zien... (grafiek uit CertiQ maandrapport voor april 2014).

Mij is in ieder geval al door CertiQ duidelijk gemaakt dat kennelijk nog niet iedere "potentiële herinschrijver" tot actie is bewogen, of dat er nog geen contact gelegd kon worden, vandaar dat het nogal "rommelt" met de meest actuele cijfers zoals getoond in het huidige artikel. Daar kom ik nog op terug. Ik zal na The Solar Future weer veel zaken verder gaan uitwerken. Daar zullen de inmiddels gereviseerde "historische" CertiQ data ook bij zitten.

http://www.certiq.nl

---

1 mei 2014: Duitsland tijdelijke lichte opbloei van nieuw PV vermogen in maart. De bijbouw van PV-capaciteit heeft in maart bij de oosterburen weer een kleine opleving laten zien. Al blijven de nieuwe cijfers natuurlijk onvergelijkbaar t.o.v. de voorgaande jaren, en staan zware hervormingen klaar om de markt in een nog strakker keurslijf te dwingen dan ooit tevoren.

Bundesnetzagentur kwam, zoals wettelijk voorgeschreven, op de laatste dag van april met de cijfers voor de voorgaande maand, maart 2014. De resultaten:

---

NAAR INDEX PAGINA

^ TOP

---

30 april 2014: Friesland gaat ietwat "te snel" met zonnestroom, zeker met Ameland erbij. Bij de voorbereidingen voor mijn voordracht voor The Solar Future, 27 mei a.s., stuitte ik op een al wat ouder plan van de provincie Friesland. Die, naar mijn mening, toendertijd nogal ambitieuze plannen had uitgesproken over de uitbouw van zonnestroom capaciteit in hun domein.

Het gaat om de "Notitie Sinnestroom 2012-2015", wat door Gedeputeerde Staten op 24 april 2012 werd "vastgesteld". De provincie heeft vaker nogal forse ambities uitgesproken. Maar dat was in tijden dat dergelijke plannen nog verre van haalbaar mochten worden geacht. Zeker na debâcles als het militaire vliegveld bij Leeuwarden. Een van de "grote" plannen van voormalig staatssecretaris Vermeend om daar een PV centrale in te richten. Met maar liefst een half miljoen zonnepanelen van onbekend signatuur en kennelijk een opgesteld vermogen van zo'n 50 MWp... Plannen die al snel geruisloos in de prullenbak verdwenen (berichten 12 maart, 13 maart resp. 17 maart 2008).

In die notitie van 33 pagina's gedetailleerd uitgewerkte plannen staat op pagina 5 de essentie vermeld, namelijk het "veronderstelde" opgestelde vermogen in 2011, en de "ambities" voor de jaren 2015 en 2020. Ik heb eerder al in mijn eerste uitgebreide analyse van de Klimaatmonitor databank kunnen constateren dat de realisaties in Friesland veel harder leken te gaan dan wellicht in Leeuwarden gedacht (22 aug. 2013, onder "Opmerkelijk"). In die besproken eerste versie stond namelijk al 17,7 MWp aan opgesteld vermogen in de Klimaatmonitor databank vermeld. En dat was al een factor 3,5 maal het volume wat de initiatiefnemers van Sinnestroom dachten in 2011 te hebben staan op het Friese grondgebied. Met de laatste gegevens van Klimaatmonitor in de hand mogen de zonne-energie minnende senatoren misschien zelfs al vroegtijdig met pensioen worden gestuurd. Ik heb daartoe het volgende overzichtje gemaakt:

In deze tabel zijn de volgende opmerkelijke zaken te zien:

---

27 april 2014: Salderingsregeling zonnestroom stapsgewijs het graf in gemasseerd. Scherpe volgers van mijn en andere sites hebben "hem" al lang van kilometers afstand voelen aankomen. De reeds bijna 9 jaar "officieel bestaande", en feitelijk al zo lang er Ferrarismeters in miljoenen Nederlandse meterkasten hangen de facto (ook bij Polder PV) in de praktijk gebrachte "salderingsregeling voor zonnestroom" zal er aan "moeten" geloven, als het aan "Den Haag" ligt. Dat wordt natuurlijk beslist niet in dergelijke "strakke" bewoordingen in de media-gevoelige wandelgangen - laat staan het heilige der heiligen, de plenaire zaal - van de Tweede Kamer gezegd. Maar stiekem, bijvoorbeeld tijdens commissievergaderingen e.d., in steeds sterkere en explicieter gebrachte statements alvast "de politieke realiteit in gemasseerd".

Henk Kamp gaf een eerste duidelijke aanzet in een brief aan de Tweede Kamer, gedateerd 3 juni 2013, o.a. naar aanleiding van "prikkelende vragen" van de alle linkse "hobbies" (lees: duurzame energie) hatende PVV. Waar ik een typisch polderiaanse, ietwat sarcastische analyse over schreef op de 28e van die zomerse maand. In die brief stonden al deze omineuze, zeer bewust als zodanig aan het parlementaire papier toevertrouwde woorden van Kamp's beleidsambtenaren:

"Ik heb mijn bewoordingen zodanig gekozen dat ik mij niet vastleg op het in stand houden van salderen achter de meter. Dat is ook een van de dingen die in beeld komen." EZ Minister Henk Kamp (VVD) tijdens behandeling "wetsvoorstel Wijziging van de Elektriciteitswet 1998, de Gaswet en de Warmtewet (wijzigingen samenhangend met het energierapport 2011) (33 493)." op 3 juni 2013 (verslag).

Na het opwarmertje
Dat was slechts een strategisch uitgedacht opwarmertje van de werkelijke machthebbers van Economische Zaken. Inmiddels zijn er wat "verbale versnellingen" geweest in diverse overleggen, waaronder de oneindige discussies rond het nieuwste, wederom absurd bureaucratisch in elkaar geflanste fenomeen "postcoderoos".

Uiteindelijk heeft dat treintje manipulaties vallend onder de noemer "salami-tactiek" inmiddels een nieuwe culminatie gekregen. En wel in een verder byzonder interessante gedachtenwisseling tussen EZ Minister Henk Kamp en een van de beste vertegenwoordigers van het duurzame gedachtengoed in ons landje. De heer Nicolaas van Everdingen, bedenker, bouwer, en bewoner van zijn zeer goed geïsoleerde, gas-loze "Plushuis" (zie ook Huisvolenergie site). Wat meer kilowatturen zonnestroom produceert per jaar dan menig EZ ambtenaar bij elkaar durft te dromen.

Van Everdingen had Kamp uitgenodigd in zijn need'rige, en extreem weinig energie gebruikende toekomstgerichte woning (zie Plushuis site voor info). Erna volgde een afsluitende mail wisseling. En in de reply verkondigde Henk Kamp het volgende over de door velen als "onwrikbaar" en "onveranderbaar" ge(d)achte salderingsregeling voor zonnestroom. En wel, zeer bewust zo "geframed", in de context van die NIEUWE "regeling". De al door velen beschimpte, nog nauwelijks tot structureel, spectaculair resultaat leidende "postcoderoos constructie". Ook wel bekend als "het verlaagde (energie)belasting tarief", een construct voortgekomen uit de keuken van het Energieakkoord. Kamp verwoordde de zeer expliciete, nieuwe "frame" aldus. Nogmaals, vanuit het standpunt "postcoderoos" bezien, rood/vetdruk van Polder PV:

"In de toekomst leidt de regeling mogelijk tot minder netgebruik, omdat minder transport van elektriciteit nodig is. Het kabinet heeft ook aangegeven dat denkbaar is dat in de toegezegde evaluatie van deze regeling over vier jaar wordt voorgesteld dat, als alle slimme meters zijn uitgerold en als er ervaring is opgedaan met deze kortingsregeling, salderen en deze regeling samen zullen vloeien. In de toekomst komt men dan voor en achter de meter voor de tegemoetkoming van 7,5 cent in aanmerking." EZ Minister Henk Kamp (VVD), in een persoonlijke reactie richting Nicolaas van Everdingen van Plushuis.nl, mail wisseling gepubliceerd bij Wij Krijgen Kippen (hier).

Mooi dat Kamp - in opdracht van zijn beleidsambtenaren en hun onzichtbare touwtjes-trekkers - het dan ook nog eens "een tegemoetkoming" noemt (u mag het sarcastische poppetje er zelf bij denken). Want "achter de meter", dat is, hooggeschatte kijkbuiskinderen (ik ben van de Fabeltjeskrant generatie), niets anders dan het "klassieke salderen", wat bijna 200.000 medelanders soms al vele jaren lang "praktizeren". En EZ (en waarschijnlijk, doch onbenoemd, het Ministerie van Financiën), wil gewoon af van dat volgens hen veel te lucratieve salderen bij die angstaanjagend snel toenemende cohorten van particuliere zonnestroom opwekkers.

Het is natuurlijk ook niet "denkbaar", zoals Kamp het omfloerst uitdrukt. Het is ongetwijfeld NU al in Steenen Tafelen gegraveerd door de beleidsambtenaren die het er gewoon door (willen) gaan drukken...

Wij Krijgen Kippen interpretatie - SDE heffing ontbreekt
In de onderaan weergegeven link staat een verkorte versie van de brief van Nicolaas van Everdingen en de reactie van Henk Kamp, in context gezet van "i.p.v. tegemoetkoming straks belasting op zonne-energie". Daarbij ziet WKK echter nog iets belangrijks over het hoofd. Want er wordt gesproken over "volledig salderen - dus ook de 11,85 cent energiebelasting plus de btw". Die stellingname is onvolledig: "klassieke saldeerders" betalen namelijk óók de rap stijgende SDE heffing niet, terwijl postcoderoos gebruikers, gezien een toelichting op de begroting van EZ van november vorig jaar, die heffing wél ("zouden moeten" ??) betalen. Die SDE heffing op elektriciteitsverbruik is momenteel 0,23 Eurocent/kWh ex BTW, maar gaat per jaar rap toenemen (zie prognose ontwikkeling kWh prijs met componenten, waaronder al wettelijk vastgestelde tarieven voor de SDE heffing "ODE", artikel 31 december 2013). Als Kamp met zijn antwoord doelt op het "harmoniseren" van de situatie voor "postcoderoos gebruikers" en "klassieke saldeerders", waarbij hij kennelijk uitgaat van de premisse dat het nieuwe systeem (PCR) "leidend" zou moeten zijn, zouden wellicht ook alle bestaande zonnestroom opwekkers SDE heffing "moeten" gaan betalen.

Verlaagd EB tarief universeel, dus feitelijk rest EB dokken?
Als het Ministerie van EZ (en ongetwijfeld ook het Ministerie van Financiën) haar zin krijgt, zou het zomaar kunnen gaan gebeuren dat "klassieke" saldeerders straks, ondanks alle reuring daarover (slimme meter niet verplicht), mogelijk onder politiebegeleiding alsnog een sluwe meter in hun strot krijgen geduwd. Dat alle ingaande en uitgaande "stromen" fysiek gemeten gaan worden. Dat het aldus bemeten, niet direct in huis verbruikte zonnestroom overschot straks geen 22-23 Eurocent meer "waard" gaat worden zoals nu nog bijna overal het geval is bij particulieren. Maar dat u als duurzame zonnestroom opwekker straks slechts voor een "verlaagd energiebelasting tarief" overschotten zult "mogen" wegstrepen. Wat impliceert dat u de rest van de al torenhoge energiebelasting (nu: 11,85 totaal minus "korting" 7,5 = 4,35 Eurocent/kWh excl. BTW) "zal moeten gaan betalen".

U kunt er vervolgens dan ook nog gif op innemen, dat genoemde "korting" stapsgewijs per jaar zal worden uitgehold, en dat het "vermeende voordeel" voor alle particuliere zonnestroom opwekkers alleen nog maar kleiner zal gaan worden. En dan dondert het hele verwachtingen circus over "twintig jaar lang voor het volle pond salderen" natuurlijk als een kaartenhuis in elkaar. En kunt u alle terugverdientijd prognoses direct bij het oud papier gooien.

En dit alles noemt Kamp in mooie ambtelijke bewoordingen dus "een tegemoetkoming". Het is maar dat u het weet. De duimschroeven worden stapje voor stapje aangedraaid, en we worden als kikkers in een badje langzaam het vlees van de botten gekookt. Het is natuurlijk "maar" een scenario. Waarvan ik natuurlijk met u hoop, dat het slechts een fantasierijk nachtmerrie scenario zal blijken te zijn.

Potentiële waakhond vertrekt
Paulus Jansen, een van de weinige parlementariërs die nog enigszins nuchter en met feiten voorzien het verbale dan wel schriftelijke zwaard zou kunnen heffen richting Henk Kamp, gaat helaas vertrekken uit Den Haag . Na een glansrijke parlementaire carrière daar, gaat de hard werkende heer Jansen Utrecht blij maken met zijn enorme politieke expertise. Wie in de Tweede Kamer gaat dan de degens kruisen met de door EZ geleide lobby om zonnestroom "klein te houden" in ons land?

Zou de sector op tijd wakker worden, denkt u? Of moet er maar eens een onvervalste volksopstand gaan uitbreken onder vele tienduizenden salderende kippen?

Postcoderoos: een opmaat voor duurzaamheidsbelasting? ("Wij Krijgen Kippen", 14 april 2014)

Al rap na mijn bericht werd het volgende topic op 28 april 2014 geopend op het vermaarde GoT forum:
Wat doen we met PV als het salderen verdwijnt

---

26 april 2014: Zonne-energie in de Volkskrant, met Polder PV. Na het interview door NOS (geluids-fragment inmiddels terug gevonden, zie link onderaan artikel) en het stukje in de Telegraaf, werd ik gebeld door verslaggever Jeroen Trommelen van de Volkskrant. N.a.v. dat gesprek, en interviews met twee andere personen (voorzitter van Holland Solar, Gerard van Amerongen, en specialist op, o.a. het gebied van energie coöperaties, Anne Marieke Schwenke, van AS I-Search) verscheen vandaag een stuk in deze krant. Getiteld "Voor privé-zonnepanelen lijkt er geen vuiltje aan de lucht". Een aardige synthese van de huidige stand van zaken, waarin bijvoorbeeld ook de postcoderoos ("verlaagd energiebelasting tarief") als "te bureaucratisch" werd bevonden door Schwenke en ondergetekende.

Adressen (alleen) PV BRD klopt niet
Wel vreemd is dat een parallel wordt getrokken met Duitsland, waar "8,5 miljoen adressen" zonnestroom zouden opwekken. Dat getal klopt in het geheel niet. Branche-organisatie BSW Solar rapporteert op haar website voor eind 2013 1,4 miljoen PV-installaties (zonnestroom) en 1,9 miljoen thermische systemen (warm water productie uit zonlicht). Bovendien kennen veel daken in Duitsland een combinatie van beide technieken, wat het totaal aantal "adressen met toepassing zonne-energie" nog verder omlaag zou trekken.

De fout blijkt uiteindelijk terug te voeren op een persbericht van dezelfde Duitse branche-organisatie, van 19 juni 2013, tijdens de opening van de Intersolar beurs in München. In dat bericht wordt gesteld: "Bereits 8,5 Millionen Menschen leben hierzulande in Gebäuden, die über eine eigene Solaranlage zur Strom- oder Wärmeerzeugung verfügen". Wat waarschijnlijk een rekenkundige excercitie is geweest waarbij het bekende aantal installaties (PV plus thermische systemen) mogelijk gelijk is gesteld aan aantal adressen, en er uitgegaan zou kunnen zijn van een gemiddeld aantal personen per huishouden. Maar het gaat dus om een berekend cijfer van "aantal personen wat in een huis leeft waarbij een PV en/of thermische zonne-energie installatie is toegepast". Niet om 8,5 miljoen "adressen". En al helemaal niet om "adressen met dekking van 6% van de stroombehoefte". Wat alleen PV kan betreffen, waarvan zich ook nog een aanzienlijk volume op bedrijfsdaken bevindt, of in de vorm van grote zonnestroom parken op het land, inclusief oude vliegvelden en andere militaire terreinen van de NATO of van de Russen in voormalig Oost-Duitsland...

Overigens moet hierbij ook duidelijk worden gesteld dat de residentiële systemen in Duitsland nog steeds voor het overgrote merendeel direct op het net invoeden via een aparte meter, waarover wordt afgerekend met de regionale netbeheerder.

En wat de vergelijking met Duitsland in het sub-kopje betreft: om onze oosterburen in te halen, er van uitgaand dat daar nu complete stilstand zou optreden in de markt (onwaarschijnlijk, ondanks de zeer heftige ingrepen in de incentives daar), moeten we nog even doorwerken. Duitsland heeft bijna vijftig maal zoveel PV-capaciteit staan. Zelfs rekening houdend met een vijf maal zo kleine bevolking zouden we dus nog een factor tien moeten opschalen...

"Omrekensom"
De in het artikel gedane suggestie over de "ingewikkelde omrekensom" voor het bepalen van het "aantal (PV-) installaties" was ook niet correct. Deze sloeg niet op het bepalen van het "aantal installaties". Maar betrof de "rekensom" die ik heb gemaakt waaruit het "symbolische" 5 miljoenste zonnepaneel tevoorschijn kwam. Zoals "gepresenteerd" op de eerste dag van de Solar Solutions beurs (besproken in artikel van 17 april jl.). Het "aantal installaties", of beter "aantal adressen waar zonnepanelen zijn aangebracht" wordt, met alle mitsen en maren die daar bij horen, in (a) het PIR register van de netbeheerders bijgehouden, mits daar ook daadwerkelijk is ingeschreven (zie laatste updates, 20 februari 2014, 23 april 2014). Ten tweede (b), worden nog enkele andere bekende dossiers daar bij betrokken, de adressen (op 6-cijferige postcode) "ontdubbeld", waaruit een "totaal aantal adressen met zonnepanelen" volgt wat door Klimaatmonitor van Rijkswaterstaat wordt gepubliceerd, en af en toe van een update wordt voorzien (laatste wijzigingen van 10 april jl.).

Transportkosten sinds 2009 niet saldeerbaar
Een ander gesignaleerd probleem in het artikel betreft de gesuggereerde "saldering van transportkosten" in Nederland. Dat is al lang geschiedenis. De dik 4 Eurocent "deelcomponent variabele transportkosten" bij elektra die early adopters van zonnestroom nog in 2008 konden wegstrepen (of, bij Ferrarismeter: automatisch saldeerden), zijn geëlimineerd, en per 1 januari 2009 vervangen door het enorm hoge, onsaldeerbare capaciteitstarief voor elektra (zie ook grafieken op financiële pagina 5 van Polder PV, o.a. deze deelgrafiek). Sindsdien zijn voor kleinverbruikers alle "transport gerelateerde kostenposten" vastrechten (in casu: "vastrecht aansluiting", "vastrecht transport", "capaciteitstarief", resp. "meetkosten", aldus de gehanteerde terminologie bij Liander). En wordt er dus niks "terugbetaald" aan transportkosten als zonnestroom wordt gesaldeerd, zoals in het artikel wordt gesuggereerd. De volle mep aan vastrechten aan de netbeheerder blijft betaald worden door de zonnestroom opwekker in Nederland. Voor kleinverbruik aansluitingen bij de grootste netbeheerder, Liander, anno 2014 neerkomend op EUR 284,15 incl. BTW.

Derving energiebelasting
Niet van mij afkomstig, wordt in het artikel zonder duidelijke bron gesuggereerd dat er in 2013 een bedrag van "88 miljoen euro aan energiebelasting en btw" zou zijn misgelopen door de overheid. Ik zet forse kanttekeningen bij dat bedrag, maar ook bij de veronderstelde extrapolatie van 270 miljoen Euro in 2020. Ik heb hierover reeds een mail gestuurd waar met name dat merkwaardig hoge bedrag van MEUR 88 voor 2013 vandaan komt (let op dat derving SDE heffing, "ODE", niet eens staat vermeld). Mijn zeer voorlopige berekeningen, ook weer vol aanvechtbare aannames, komen namelijk tot grofweg 45 miljoen Euro derving van EB, ODE + BTW in 2013 (wel bij minimum scenario 700 MWp eindejaars-accumulatie, maar effect van tientallen MWp meer is relatief bescheiden). En een veel hoger bedrag voor het nog veraf gelegen jaar 2020.

Ik zal hierover, als de tijd dat toelaat, ook nog wat zeggen, eind mei tijdens The Solar Future, waar de derving van Staatsinkomsten sowieso bij minstens nog 2 sprekers een hot issue zal blijken te worden (zie programma).

Verder prima stuk. Er wordt inmiddels in Nederland volop gerapporteerd en gediscussieerd over zonne-energie, met name over PV. En er blijft doorgeplaatst worden door talloze actoren, burgers incluis. Zoals ik word geciteerd in het artikel: "Zonnepanelen beginnen normaal te worden". Ook in Nederland.

Jeroen Trommelen, 2014. "Voor privé-zonnepanelen lijkt er geen vuiltje aan de lucht". - Volkskrant, 26 april 2014.

https://beta.blendle.nl/#item/bnl-vkn-20140426-3174470/welcome (voor een Eurokwartje te koop...)

---

'Eerste rode zonnepanelen van Benelux in Haaksbergen' (Facebook pagina enie.nl [>> Soly], 19 april 2014)

---

23 april 2014: Bevestiging van ververste Klimaatmonitor cijfers door Netbeheer Nederland. De branche-organisatie van de netbeheerders, Netbeheer Nederland (NN), kon natuurlijk niet achterblijven bij de updates die ik eerder dit jaar al meldde vanuit de door Rijkswaterstaat (Min. I en M) beheerde portal Klimaatmonitor.

Klimaatmonitor had een forse update van hun deel-dossier "PIR register" (Productie Installatie Register, wat de netbeheerders onder de vlag van EDSN beheren) op 18 februari 2014 gedaan, waar ik een uitgebreide analyse van heb gemaakt. Op 10 april volgde dan ook nog een heftige update van de "totaal cijfers" (ontdubbelde dossiers inclusief het PIR), met, dat moet hier beslist ook weer worden benadrukt, nog steeds niet een definitieve stand van zaken voor 2013. Ook die update heb ik besproken, en in grafiekvorm voor u gepresenteerd, op 10 april jl.

Netbeheer update
De brancheorganisatie NN kwam vandaag, dik een half jaar na hun vorige detail cijfers, met haar eigen update. Die slechts gering blijkt af te wijken van de in februari gepresenteerde nieuwe data van Klimaatmonitor. Dit komt waarschijnlijk door verdergaand onderzoek aan de input in het PIR register, want zeker in de begintijd werden nogal wat foute ingaves getraceerd (n.a.v. mailwisseling en telefoongesprekken met Polder PV, voorjaar 2013). Er is geen garantie dat alle huidige registraties (vaak doch zeker niet altijd door de particuliere beheerder van de zonnestroom installatie ingevoerd, die vaak slecht op de hoogte is van een lastig begrip als het "geïnstalleerde vermogen") ook daadwerkelijk "kloppen". En dat er dus bijstellingen van zowel aantallen als van het vermogen kunnen volgen als discrepanties of fouten op een of andere wijze worden "ontdekt".

De (detail) cijfers voor de geaccumuleerde volumes van PV-systemen, die tot nog toe door Netbeheer Nederland naar buiten zijn gebracht, heb ik hieronder in tabelvorm weergegeven (klik op plaatje). Inclusief een zeer grove afronding van het "aantal PV-systemen" in het jaarverslag over 2013 ("100.000 installaties"). Met toegevoegd de laatst bekende "PIR" data in de Klimaatmonitor databank, en daarbij ook nog de "totaal" cijfers waarbij nog 7 andere "dossiers" zijn inbegrepen naast die PIR data.

KLIK op plaatje voor uitvergroting

In rood de net gepubliceerde cijfers door Netbeheer Nederland. In groen de laatste wijziging "PIR deel-dossier" en "totaal cijfers" van Klimaatmonitor. De meest opvallende wijziging t.o.v. de laatste "PIR deeldossier update" in de Klimaatmonitor databank is dat er alweer ruim 3.500 installaties meer in de cijfers van Netbeheer Nederland blijken te zitten (verschilsommetje in rood onderaan vermeld in het overzichtje). Het vreemde daarbij is echter, dat het totale PV-vermogen (afgerond voor de komma) identiek is aan dat in de update van Klimaatmonitor. Waar dit merkwaardige verschil aan ligt is onduidelijk. Zelfs als het om zeer kleine installaties van een halve kWp zou zijn gegaan, zouden 3.540 van dat soort typische oude micro-systeempjes toch weer bijna 1,8 MWp hebben "moeten" toevoegen aan de capaciteit... Dit soort discrepanties en ongerijmdheden voeden de "vraagtekens" die ik blijf hebben bij de kwaliteit van het PIR register. Zoals ik ook nog steeds "vraagtekens" bij andere cijfer verzamelingen en marktdata blijf zetten, zoals bij de getallen die CBS publiceert.

"Verdubbeling"
Netbeheer Nederland meldt met de nieuwste cijfers een "bijna verdubbeling" te hebben geconstateerd "binnen een jaar tijd" t.o.v. de eerder gepubliceerde cijfers in juli 2013. Nauwkeuriger gezegd was het een factor 1,9 in bijna 9 maanden tijd. Wat vanwege de al lang - mede door Polder PV - gesignaleerde enorme activiteit in de PV-markt helemaal niet als "verbazingwekkend" moet worden gezien. Als we naar de gerapporteerde "aantallen" PV-installaties gaan kijken, en we nemen het verschil tussen de rapportages van 30 mei 2013 en 23 april 2014 (bijna 11 maanden tijd), is het zelfs een factor 2,3 geweest. Wat goed weergeeft hoe met name de residentiële sector (particuliere huishoudens) is gegroeid in die periode. Waarbij de niet in het PIR register bijgeschreven installaties nog niet eens zijn meegeteld (aantal: onbekend).

Netbeheer Nederland laat zich echter (nog) niet uit over een veel relevantere "maat" om de marktgroei aan te toetsen: de groei per kalenderjaar, met name in 2013. Ik hoop dat middels wat bij elkaar gezochte data te kunnen gaan illustreren tijdens The Solar Future NL VI, in Amsterdam, op 27 mei a.s. Waarschuwing: veel onzekerheden!

Collectiviteit driver?
Merkwaardig is dat Netbeheer Nederland zich wel laat ontvallen dat "een belangrijk deel" van de "bijna verdubbeling" zou moeten worden verklaard doordat "steeds meer collectieve projecten met zonne-energie van start zijn gegaan". Natuurlijk hebben die acties (voor inkoopacties hier, andersoortige "collectiviteit" projecten hier) beslist een belangrijke (mondiaal bezien misschien zelfs "unieke") rol in "groei" gespeeld. Maar gezien de cijfers die ik tot nog toe heb verzameld over al die collectieve acties, kan dat beslist niet "het belangrijkste" deel van het nieuwe volume in 2013 claimen. Ik verwacht een absoluut minimum van 300 MWp groei voor 2013, met zeer waarschijnlijk een fors opwaarts bij te stellen cijfer, waarover CBS eind mei een eerste ruwe schatting zou moeten gaan geven. Inkoopacties hebben daar "een belangrijke rol" in gespeeld, maar zeker geen "dominante" rol.

Kaartje
Wel leuk is weer dat Netbeheer Nederland twee detail kaartjes heeft gepubliceerd in het nieuwe artikel, die de aantallen PV-installaties en het vermogen in kleurgecodeerde postcode gebiedjes met een viercijferige postcode laten zien in hun PIR register update. Het grappige daarbij is echter, dat je m.b.v. Klimaatmonitor dieper - en bovendien interactief, direct vanuit de database, kan selecteren, zelfs tot op buurtniveau. Je kunt daar heel lang mee spelen (indelingen, kleurstellingen). En elke keer weer een ander beeld krijgen. Ik heb het volgende exemplaar voor u geselecteerd, met een kleurstelling in tien categorieën (NN geeft er slechts 5 in hun grafieken), zodat een behoorlijk detailniveau bereikt kan worden:

KLIK op plaatje voor uitvergroting

Vergelijk plaatje met het 2e exemplaar in het artikel van Netbeheer Nederland, wat een
vier-cijferige postcode als basis heeft, en slechts 5 categorieën.

Uiteraard wordt ook bij dit kaartje duidelijk dat in "agrarisch getinte" streken zoals Noord Brabant en, vooral, oost Nederland, per "buurt" de hoogste vermogens zijn te vinden (donkerste kleuren). Op boerderij daken passen nu eenmaal een hoop PV-modules, en de (intensieve) agrarische sector, sterk ontwikkeld in genoemde streken, heeft het PV-virus chronisch onder de leden de laatste tijd. Echter, aan Flevoland en Wieringermeer is al te zien dat die "buurten" ook veel groter kunnen zijn dan de splinters in stedelijke gebieden als de Randstad. Beter is het om naar aantal inwoners per geselecteerd gebiedsdeel terug te rekenen. Of, als alternatief, naar oppervlakte van het bekeken gebiedsdeel. Soortgelijke berekeningen heb ik n.a.v. eerdere Klimaatmonitor updates gedaan op gemeente niveau, met soms verrassende uitkomsten (22 aug. 2013, 20 februari 2014).

Zoals gezegd: deze nieuwste cijfers van Netbeheer Nederland zijn ook niet "het laatste woord". Zelfs niet voor het al lang verstreken jaar 2013. Ergo: op naar de volgende cijfer update.

Artikelen Polder PV over PIR register / netbeheer registraties:
Heftige PIR update Klimaatmonitor februari 2014 (Polder PV, 20 februari 2014)
PV in NL update 9. Statistiek revisie zonnestroom Nederland: PIR en Klimaatmonitor in het licht van CBS cijfers (Polder PV, 2 augustus 2013)
PV in NL update 7. Nieuwste PV statistiek cijfers van Netbeheer Nederland in historisch en actueel perspectief (Polder PV, 2 juni 2013)
To register, or not to register? (Polder PV, 27 juni 2012)

Externe links:
Zonvermogen binnen jaar tijd bijna verdubbeld (Netbeheer Nederland, 23 april 2014)
http://klimaatmonitor.databank.nl (databank incl. PIR register van Rijkswaterstaat)
http://www.energieleveren.nl (geen wettelijk afgedwongen meldingsplicht)

---

22 april 2014: Polder PV bij NOS Radio en in Telegraaf. N.a.v. het beetje "reuring" wat ontstond over de zeer grove berekening die ik had gemaakt m.b.t. het "mogelijke" aantal zonnepanelen in Nederland, en een interview opgenomen tijdens de tweede dag van de Solar Solutions beurs van Good! kwam Polder PV twee keer "in de (nationale) pers", zoals dat heet.

Ten eerste was daar een radio-interview door NOS Radio 1, wat kennelijk in de ochtend van Paasmaandag, 21 april 2014, werd uitgezonden, en waarvan een samenvatting op de site van NOS verscheen. Niet lang daarna verscheen een artikel in de Telegraaf, over mijn door Solar Today gevraagde grove schattingen van het aantal zonnepanelen in ons land.

Ik was maandagochtend nog met mijn partner aan het kamperen in Hazerswoude, dus het NOS Radio 1 interview heb ik niet gehoord. Het interview werd trouwens gedaan met zowel Rolf Heynen van Solar Solutions / Good!, als met Polder PV, soms zijn uitspraken in het interview aan "de andere geïnterviewde" toegewezen door NOS. Jammer genoeg had ik (nog) geen link naar een stream van die radio-uitzending gezien tijdens het schrijven van dit stukje (zie echter nagekomen link onderaan). In de samenvatting moeten in ieder geval de volgende zaken worden rechtgezet:

---

19 april 2014: Alvast in de Paas stemming komen. Zoals in het vorige stukje geschreven fietste ik afgelopen woensdag met de vouwfiets van NS station Hoofddorp via de Kruisweg in het noord-oostelijk deel van deze gemeente naar de Solar Solutions beurs in Vijfhuizen. Ik wilde u dit prachtige detail van het Kruis op het op zuid-oost hellende dak van de Joannes de Doper parochiekerk niet onthouden (klikken voor uitvergroting).

KLIK op foto voor uitvergroting

Project pagina bij Energie-Unie (leverancier)
"Al het goede komt van boven" (website EO, 22 jan. 2014)
Foto gewaardeerd op Twitter...

---

17 april 2014: Huh? "5 miljoenste zonnepaneel"? Overhandigd onder grootste Nederlandse PV dak tijdens Solar Solutions. De eerste dag van "de grootste zonnestroom beurs van de Benelux", de tweede versie van Solar Solutions is achter de rug. Een dag vol indrukken, talloze leuke nieuwe dingen, Nederlandse innovaties, ondernemingsgeest, een gezellige atmosfeer. Een mooie dag, een zeer zonnige 16e april, waardoor de beursvloer in stralend zonlicht werd ondergedompeld, slechts gedeeltelijk gefilterd door de 1,28 miljoen monokristallijne zonnecellen in het grootste PV-dak van Nederland. Dat van NUON / Siemens op het oude Floriade terrein in Hoofddorp-Vijfhuizen (pdf van ontwikkelaars).

Bovenop de kappen van deze enorme kas ligt 26.110 vierkante meter custom made monokristallijn zonnepaneel, al sinds eind 2001. Een gebouw bomvol innovaties in zonnestroom technologie, marketing, en andere "zachte" innovaties, voor een behoorlijk deel van Nederlandse bedrijven, tijdens Solar Solutions 2014 (16-17 april). Foto genomen vanaf de Geniedijk, ook al zo'n Nederlandse innovatie, om de Haarlemmermeer op efficiënte wijze te kunnen leegpompen. En inmiddels een internationaal erkend Unesco monument.

Zegen van boven, een blijvend fascinerend gezicht: het was weer een prachtige, zonnige dag op 16 april 2014, de honderddduizenden zonnecellen konden aan de slag - zonder dat je er iets van merkt. Oriëntatie van de kaskappen is ZW-NO, een "gewaagde combinatie" voor die tijd.

5 miljoen zonnepanelen?
Een van de vele "events" tijdens de geslaagde eerste beursdag was "the long way". Een groep jonge zogenaamde "longboarders" (soort verlengd skateboard), heeft op menselijke kracht de 19 kilometer tussen de Hemweg kolencentrale (van Vattenfall/NUON) en het grootste zonnedak van Nederland in Vijfhuizen (gebouwd in opdracht van destijds NUON) overbrugd. En bij aankomst werden prijzen uitgereikt en volgde een korte discussie en ondertekening van het "5 miljoenste zonnepaneel". Thema was "de lange weg" die nog is te gaan om van een door fossielen (lees: kolen) gedomineerde stroomvoorziening te komen tot een die door 100% hernieuwbare bronnen wordt gevoed (inclusief zonnestroom).

Die cijfers heb ik gebruikt om het CBS vermogen per jaar om te rekenen in "waarschijnlijk daar aan te koppelen aantal modules" (aanname: het gemiddelde module vermogen in een bepaald jaar zou in NL ongeveer gelijk zijn geweest als het gemiddelde in de Photon database). Zo kom ik, met de nodige aannames (geen zekerheden) tot globaal zo'n 2 miljoen zonnepanelen opgesteld eind 2012.

Voor 2013 moest ik wederom gaan schatten, en heb ik daarbij een m.i. nog steeds zeer conservatief eindejaarsvolume van 700 MWp* gebruikt, waarmee eind 2013 op zo'n 3,4 miljoen zonnepanelen zou kunnen zijn gekomen. Als het eerste kwartaal van 2014 een gezonde groei heeft laten zien zoals lijkt te zijn bevestigd door beursstand houders, kan met dit scenario eind Q1 al een stand van zo'n 3,7 miljoen zijn bereikt, maar de 4 miljoen kan ook beslist al zijn gepasseerd. Bij voortgaande "verwachte" grote groei in 2014, gaat het 5 miljoenste exemplaar beslist dit jaar al verkocht worden. Op zijn "laatst" in de tweede jaarhelft. Maar waarschijnlijk veel eerder al.

Evenement organisator Boudewijn van Dam van Solar Today maakte er "volgende maand" van, bij de ondertekening van het symbolische "5 miljoenste" zonnepaneel. Wie weet, als de harde cijfers over de capaciteitsuitbouw in 2013 bekend gaan worden, zou dat inderdaad zo kunnen gaan gebeuren. Al zal niemand van de honderden installatiebedrijven in Nederland weten "wanneer precies, en wie dan wel" dat 5.000.000e (in 2014 waarschijnlijk: 250 Wp) paneel op een Nederlands dak zal gaan leggen.

Voor wie geïnteresseerd is in het "natte vinger spreadsheetje" met de berekening, neem s.v.p. contact met me op.

* 700 MW werd tijdens de beurs gelijkgesteld aan "een kolencentrale". Dan gaat het om het "opgestelde vermogen". Vattenfall/NUON's Hemweg 8, poederkool gestookt, heeft een "opgesteld vermogen" van 680 MW, waarvan 50 MW volgens opgave van Vattenfall/NUON meteen al verloren gaat aan de bedrijfsprocessen voor de verwerking van de steenkolen (effectief dus slechts 630 MW "nominaal", wat gelijk wordt gesteld aan 1 miljoen pk). Uiteraard kan een kolencentrale dag en nacht op volle kracht draaien, werken zonnestroom systemen nooit op "vol STC vermogen", en slapen ze 's nachts. Dus er komen veel minder kilowatturen uit dat "opgestelde zonnestroom vermogen". Dit om discussies over die vergelijking te voorkomen. Het is een symbolisch getal, er is immers nog "een lange weg te gaan"...

Een moderne kapstok? Nope: Kunststof, UV-proof hartstuk van het zeer innovatieve, nieuwe vlakdak lichtgewicht opbouw systeem van ClickFit, Deventer, wat op eenvoudige wijze voor zowel zuid- als voor oost-west opstellingen is in te zetten. Onderdelen worden eenvoudig in elkaar geklikt, de ronde voetjes hebben in alle dimensies bewegingsruimte (ook oneffenheden in het dak kunnen zo worden afgevangen). Door het design kunnen thermische uitzettingsproblemen in grote platdak installaties eenvoudig worden opgevangen in de "dynamisch werkende" constructie. FlatFix Fusion platdak systeem.

Tot slot
Het was een prachtige dag, 16 april. Op de heenweg heb ik op de vouwfiets zelf kunnen vaststellen dat in de Haarlemmermeer de Zegen Van Boven Komt, ook bij die inmiddels beroemde kerk in Hoofddorp noord:

R.K. Parochie H. Joannes de Doper, Hoofddorp noord. 38,28 kWp PV-installatie met 143 blackline 250 Wp modules en 11 stuks Bisol MarbleGold 230 Wp exemplaren voor het kruis (ook enkele dummies voor mooie dak afwerking). Kapitein / M&O Techniek, modules via Energie-Unie.

Bronnen, links (meest recente boven):
Solar Solutions impressie 2 (video Duurzaam24.tv, 29 april 2014. Kennismakingen met o.a. Esdec/ClickFit, Plugwise, en groothandel SolarClarity)
Solar Solutions impressie 1 (video Duurzaam24.tv, 29 april 2014. Kennismakingen met o.a. Orange Solar, distributeur Libra Energy, en Whisper Power, actief in opslag technologie)
Solar Today Longboard Challenge (video Duurzaam24.tv, 28 april 2014. Noot: Floriade dak is niet 3,2 maar 2,3 MWp, en er liggen niet 6.000 panelen, maar het dak heeft er maar liefst 19.380...)
Solar Solutions International (leuke video reportage bij Business-class.nl, 27 april 2014, met beurs impressies en lang item bij stand EigenEnergie.net die o.a. exclusief importeur van Amerikaanse Stion dunnelaag CIGS modules is geworden)
Solar Solution Awards (video Duurzaam24.tv, 25 april 2014. Prijzen voor beste innovatie (Solar Today), mooiste beurs-stand (Solar Clarity), resp. beste marketing (Orange Solar))
5 miljoenste zonnepaneel op RTL4 journaal (samenvatting, 22 april 2014)
Exposanten kijken tevreden terug op eerste beursdag Solar Solutions (eerste impressie Solar Magazine, 17 april 2014)
SolarToday organiseert Longboard Challenge op dag één Solar Solutions (Solar Magazine, 15 april 2014)
Op een longboard op weg naar duurzame energie - "SolarToday Longboard Challenge 2014" (persbericht van Solar Today over het event, 11 april 2014, via Twitter)
Introductie filmpje Longboard Challenge n.a.v. "5-miljoenste zonnepaneel" in Nederland event tijdens Solar Solutions beurs (Solar Today)

---

13 april 2014: Volgende postcoderoosje in Almere Poort. En wederom is er een - klein - postcoderoos (PCR) project aangekondigd. Ditmaal in Almere, en wel door de daar al langer op wijkniveau actieve organisatie De Groene Reus, die ook al een tijdje in mijn lange lijst zonnepanelen inkoopacties figureert. En die bij de Kamer van Koophandel onder twee verschillende ondernemingen staat geregistreerd, De Groene Reus Coöperatie U.A., resp. De Groene Reus Projecten B.V. Het bedrijf is tevens betrokken bij de verduurzaming van het bij de Friezen politiek gevoelig liggende nieuwbouw project Icedôme Almere.

Het PCR project is klein van opzet, met slechts 160 zonnepanelen van 250 Wp per stuk, en een totale projectgrootte van 40 kWp. Het zou op de gymzaal aan de Nederlandstraat in Almere Poort moeten worden geplaatst. Ook wel de Europazaal genoemd, of "Sportzaal Europakwartier". Het gebouw met plat dak ligt in een nieuw ontwikkelingsgebied op de westpunt van Zuidelijk Flevoland, benoorden de Hollandse Brug (A6) bij Muiderberg (Bing Maps link).

De hal ligt in het aan het IJmeer grenzende postcodegebied ("hart") 1363, met als aangrenzende gebieden 1361 (zuid, inclusief de grote haven aan de westpunt), 1362 (zuid-zuidoost), en 1309 (noordoost - noord, en, heel curieus, een - vrijwel onbewoond - geïsoleerd segment aan de ZW punt van 1363). Een "mooie" roos is het niet, vanwege de ligging aan het IJmeer ontbreekt er feitelijk een "blaadje" aan de westzijde (Geodan overzicht postcodegebieden). Maar daar kan de organisatie ook niets aan doen. Bureaucraten hebben dat curieuze concept verzonnen, en daar was verder niets "moois" aan. De bedoeling was gewoon om zogenaamde lokaliteit "fysiek ergens mee in te perken". En daar volgde het bekende gedoe met de - regelmatig ter discussie staande - "grenzen van postcodegebieden" uit. Grenzen die daar natuurlijk nooit op zijn "ontworpen", met de nodige gevolgen in de moderne tijd.

Het project zou een samenwerking zijn met Gemeente Almere (eigenaar van het dak), en de op meerdere fronten actieve, op "daklease" concepten gerichte organisatie Zon op Nederland Coöperatie UA uit Amsterdam (bekend van o.a. het Zon Op Schulpstet project in Castricum). Het project staat echter nog niet in hun lijst met initiatieven die in verschillende staat van evolutie verkeren. Op 3 april was een eerste info bijeenkomst voor geïnteresseerden, op de 14e is er een tweede avond.

Gezien de grootte van het Almere Poort project zal het in theorie geen probleem moeten opleveren om genoeg "postcoderoos-klanten" te vinden. Als de organisatie alleen al succesvol is in de naburige straten met nieuwbouw huizen. Participanten in het huidige project moeten bereid zijn om 320 Euro per paneel te betalen. Waarvan wordt voorgespiegeld dat het jaarlijkse rendement maar liefst 10% zou gaan bedragen, zo'n 40 Euro per jaar, en wel "25 jaar lang"! Alsof de ontwikkelaar nu al zeker lijkt te weten dat de nog in statu nascendi verkerende postcoderoos regeling met maar liefst vijftien jaar verlengd gaat worden door Den Haag. Waarvoor echter geen enkele "garantie" kan worden gegeven! Het werd de hoogste tijd dat de Consumenten Autoriteit ACM hiervoor keiharde, publiekelijk bij de PCR acties kenbaar gemaakte disclaimers gaat eisen bij de organiserende instanties.

Participaties kunnen tussentijds verkocht worden, maar onduidelijk is wat hun (markt)waarde dan zal zijn. Directeur Robert Hemmen presenteert De Groene Reus zelfs als een heuse "Zonnebankier" op de eigen site, die een beter (financieel) rendement zou (kunnen) geven dan bij een spaarrekening op een "gewone" bank.

Scepsis
De scepsis over haalbare rendementen met postcoderoos projecten blijft hardnekkig rondzingen bij marktpartijen. Regelmatig wordt gesproken over zeer "dunne" business-cases, waar niks mee mis mag gaan, anders is er geen rendement te behalen. Ook het reeds besproken Blixembosch project is belastingtechnisch gesproken kennelijk nog steeds geen "gelopen race", zelfs nu de helft van het project al is ingetekend, en gemeente Eindhoven garant staat voor als het onverhoopt toch blijkt mis te lopen. Informeert u zichzelf derhalve s.v.p. grondig bij dit soort innovatieve projecten die zich nog steeds lijken te bewegen in een beleidsterrein waar af en toe onverwachts drijfzand opdoemt. En als u twijfelt doe het gewoon niet.

Het door Greenspread in het leven geroepen platform Greencrowd heeft als een van de weinigen een formele ontheffing gekregen van AFM "voor het bemiddelen in opvorderbare gelden", bij decentrale zonnestroom projecten "op vreemde daken". Bij mijn weten is er nog geen ander initiatief gezegend met zo'n ontheffing, ook niet in relatie tot specifieke postcoderoos projecten. Laat staan dat de gang van zaken wordt gecontroleerd door de financiële autoriteit vanwege het kleinschalige karakter. Prudentie blijft in deze materie een belangrijk uitgangspunt voor de consument. Bij al dit soort projecten. Zeker wat de termijn "na tien jaar verzekering van de huidige minister van Economische Zaken" betreft...

http://www.degroenereus.nl/nieuws/de-eerste-zonnecentrale (7 april 2014)
Bewoners Poort kunnen mede-eigenaar worden van zonnecentrale (Almerevandaag.nl, 11 april 2014)

Toegevoegd n.a.v. "10% claim", Twitter discussie, en de openbare reken spreadsheet van Sven Pluut die heel wat realistischer aannames bevat met terecht "zuinig" berekend eindresultaat:

Een business case van de postcoderoos. Publiekelijk gedeelde spreadsheet (eind januari 2014), commentaar, en reacties daarop, van Sven Pluut, bekend geworden van het 1miljoenwatt project op Euroborg Groningen, onder het platform Zonnepanelen Delen. Een Ridderorde waard, wat mij betreft.

<<< recenter

actueel 119 118 117 116 115 114 113 112 111 110-101 100-91 90-81 80-71 70-61 60-51 50-41>>> highlights

ouder >>>